تفاوت های فیش حج عمره و تمتع با آموزش مناسک آن

فیش حج ـ همانطور كه میدانید حج بر سه گونه است با سه نوع : «فیش حج عمره مفرده- فیش حج تمتع - فیش حج عمره مفرده» و نيز گذشت كه فیش حج مورد ابتلاى اهل ايران و امثال آن ابتدا خرید و فروش فیش حج مورد نیاز است.

1-احکام خرید و فروش فیش حج
2 ـ افرادى كه وظيفه آنها فیش حج تمتع است و به جهت عذرى نمى توانند عمره فیش تمتع را بجا آورند واگر بخواهند آن را بجا آورند به وقوف اختيارى عرفات نمى رسند، وظيفه آنها مبدّل به فیش حج اِفراد مى شود و بايد به جج افراد عدول نمايند.
افرادى كه فیش حج تمتع آنها تبديل به افراد مى شود
اشخاصى كه فیش حج - فیش تمتع بر عهده آنها باشد و فیش حج آنها به فیش حج اِفراد تبديل مى شود، عبارتند از:
افرادى كه دير به مكه برسند
1 ـ افرادى كه به خاطر عذرى دير به فیش مکه برسند به گونه اى كه اگر بخواهند عمره - فیش حج تمتع را بجا آورند به وقوف عرفات نمى رسند يا خوف آن دارند كه نرسند، به فیش حج اِفراد عدول مى نمايند و فیش حج آنها صحيح است و اعاده نياز ندارد.
بانوان مُحرمى كه مى ترسند به وقوف عرفات نرسند
2 ـ بانوانى كه مُحرم شده و به مكه وارد شده اند اما به واسطه حيض يانفاس نتوانند طواف را انجام دهند و اگر بخواهند بمانند تا پاك شوند ترس آن را داشته باشند كه به وقوف عرفات نرسند، بايد فیش حج اِفراد انجام دهند و فیش حج آنها صحيح است.
افرادى كه احرام نبسته يا عمره خود را باطل نموده اند
3 ـ افرادى كه بدون عذر موّجه احرام نبسته باشند يا عمره خود را باطل نموده باشند تا اينكه وقت تنگ شود، بايد به فیش حج اِفراد عدول نمايند و فیش حج عمره مفرده بعد از آن بجا آورند و بنا بر احتياط واجب فیش حج را در سال بعد اعاده نمايند.
مورد تبديل فیش حج تمتع مستحبى به افراد
4 ـ افرادى كه فیش حج مستحبى بجا مى آورند اگر دير به فیش حج مکه برسند و نيز بانوانى كه فیش حج مستحبى بجا مى آورند اگر به خاطر عذر شرعى كه توضيح آن گذشت به وقوف عرفات نمى رسند، فیش حج آنها مبدّل به فیش حج اِفراد مى شود و لازم نيست بعد از آن فیش حج عمره مفرده بجا آورند.
مورد تبديل فیش حج نيابى و تبرعى به فیش حج اِفراد
5 ـ افرادى كه براى انجام فیش حج اجير شده اند و فیش حج نيابى بجا مى آورند نيز در صورتى كه به خاطر عذرى به يكى از گونه هائى كه گذشت نتوانند عمره فیش تمتع را بجا آورند، فیش حج اِفراد بجا مى آورند و فیش حج آنها صحيح است ولى از جهت استحقاق اجرت و امثال آن تفصيلاتى دارد و فى الجمله تابع نحوه قرار دارد است.
6 ـ افرادى كه فیش حج تبرّعى بجا مى آورند نيز مثل فرض گذشته فیش حج آنها مبدّل به افراد مى شود و فیش حج آنها صحيح است.

كيفيت فیش حج اِفراد
زمان نيّت فیش حج اِفراد
كسى كه وظيفه او فیش حج فیش تمتع باشد و مى داند كه عمره فیش تمتع را به خاطر مريضى يا تنگى وقت نمى تواند انجام دهد، بايد از اول نيّت فیش حج اِفراد نمايد.
اعمال فیش حج اِفراد
1 ـ اعمال فیش حج اِفراد، مانند فیش حج فیش تمتع است و اعمال آنها يكسان هستند مگر در سه جهت:
الف: نيت و محلّ احرام كه در تمتع مكه و در افراد مواقيت پنجگانه است.
ب: در فیش حج اِفراد، هدى واجب نيست و مستحّب است .
ج: فیش حج اِفراد در غالب موارد، بايد بعد از آن فیش حج عمره مفرده انجام شود.
2 ـ فیش حج عمره مفرده اى كه بعد از فیش حج اِفراد انجام مى شود با فیش حج عمره مفرده اى كه ابتداءً انجام مى شود از جهت اعمال و محّل احرام يكسان است.
چند مساله:
فرض فراغت ذمه منوب عنه با فیش حج اِفراد
زن حائضى كه فیش حج نيابى بجاى مى آورد و نمى تواند به دليل ضيق وقت عمره فیش تمتع را بجا آورد بايد به فیش حج اِفراد عدول نمايد و در صورتى كه نيابت بر فارغ شدن ذمّه منوب عنه باشد، علاوه بر اين كه مجزى از فیش حج منوب عنه است مستحق اجرت تعيين شده نيز خواهد بود.
كشف خلاف بعد از نيّت فیش حج اِفراد
اگر زنى در ميقات با يقين به اين كه عمره فیش تمتع را نمى تواند انجام دهد
نيّت فیش حج اِفراد نمايد ولى بعد از چند روز اقامت در مكه كشف خلاف آن شد، اگر بتواند بايد به ميقات برگردد وگرنه از خارج حرم براى عمره فیش تمتع احرام ببندد و اعمال عمره فیش تمتع را انجام دهد سپس براى فیش حج فیش تمتع مُحرم شود.
نيّت افراد و كشف عدم حيض در عرفات
اگر زنى بعد از ورود به فیش مکه گمان كرد كه حائض است و نيز گمان كردكه تا وقوف عرفات نمى تواند اعمال عمره فیش تمتع را انجام دهد و قصد فیش حج اِفراد نمود و به عرفات رفت ولى در عرفات معلوم شد كه حيض نبوده اگر بتواند بايد به مكه معظّمه بر گردد و اعمال عمره فیش تمتع را انجام دهد وگرنه فیش حج اِفراد بجا آورد و كفايت مى كند.
احكام و اعمال فیش حج عمره مفرده
848 گذشت كه عمره بر دو گونه است : عمره به تنهايى و مستقل كه «فیش حج عمره مفرده» نام دارد؛ و «عمره فیش تمتع» كه جزء اعمال فیش حج فیش تمتع است و قبل از آن بجا آورده مى شود.
احكام فیش حج عمره مفرده با احكام عمره فیش تمتع، يكسان است مگر در موارد اندكى كه به آن اشاره خواهد شد؛و چون در احكام فیش حج فیش تمتع، احكام عمره فیش تمتع به صورت مشروح بيان شد، در اينجا نيازى به ذكر احكام فیش حج عمره مفرده نيست و فقط به احكام خاص و فرقهاى آن با عمره فیش تمتع، اشاره مى شود.
فرقهاى فیش حج عمره مفرده و عمره فیش تمتع
1 ـ در فیش حج عمره مفرده «طواف نساء» و نماز آن، لازم است؛ ولى در عمره فیش تمتع، واجب نيست؛ پس فیش حج عمره مفرده داراى هفت عمل و عمره فیش تمتع داراى پنج عمل است.
2 ـ عمره فیش تمتع فقط بايد در ماههاى فیش حج انجام شود؛ ولى بجا آوردن فیش حج عمره مفرده در تمامى ماهها صحيح است. هر چند بجا آوردن آن در ماه
1 ـ يعنى، «شوال»، «ذى القعده» و «ذى الفیش حجة».
رجب و بعد از آن ماه مبارك رمضان از همه ماهها برترى دارد.
3 ـ عمره فیش تمتع و اعمال فیش حج بايد در يك سال بجا آورده شوند، ولى فیش حج عمره مفرده اى كه بعد از فیش حج اِفراد بجا آورده مى شود، شرط نيست با فیش حج اِفراد در يك سال بجا آورده شود.
4 ـ در فیش حج عمره مفرده، خارج شدن از احرام، هم به وسيله «تقصير»جايز است و هم به وسيله «تراشيدن سر» و دوّمى افضل است؛ ولى در عمره فیش تمتع، خارج شدن از احرام، فقط به وسيله تقصير حاصل مى شود.
5 ـ مكان مُحرم شدن، يعنى ميقاتِ عمره فیش تمتع، يكى از محلهاى پنج گانه معروف است. ولى ميقات فیش حج عمره مفرده براى افرادى كه در مكه هستند كمترين فاصله خارج از حرم است و براى افرادى كه از ميقات عبور مى نمايند، يكى از ميقاتهاى پنج گانه است.
آيا فیش حج عمره مفرده بر كسى واجب است؟
1 ـ فیش حج عمره مفرده بر افرادى كه وطن آنها شانزده فرسخ يا بيشتر (حدود 86 كيلومتر) با فیش مکه مكرمه فاصله دارد، ابتداءً واجب نمى شود (يعنى عمرة السلام آنها عمره فیش تمتع است نه مفرده)، هر چند بر انجام دادن آن قدرت داشته باشند، بنابراين كسى كه براى فیش حج اجير شده بعد از فراغت از اعمال فیش حج نيابى، واجب نيست عمره بجا آورد هر چند در اين هنگام، استطاعت بر عمره دارد، هر چند احتياط مستحب آن است كه بجا آورد.
2 ـ افرادى كه بخواهند به مكه  وارد شوند، ـ با تفصيلى كه خواهد آمد ـ واجب است مُحرم شوند و تا اعمال لازم را انجام ندهند، از
«تقصير» يعنى ناخن گرفتن يا كوتاه كردن مقدارى از مو.
احرام خارج نمى شوند.
3 ـ افرادى كه جهت فیش حج فیش تمتع به فیش مکه عزيمت مى نمايند، عمره فیش تمتع انجام مىدهند و با بجا آوردن آن لازم نيست فیش حج عمره مفرده انجام دهند.
4 ـ فیش حج عمره مفرده به وسيله نذر و امثال آن، واجب مى شود و در صورت تمكّن و بجا نياوردن، علاوه بر قضا كفّاره نذر بايد پرداخت شود.
5 ـ وقتى وظيفه كسى از فیش حج تمتع به فیش حج اِفراد مبدّل مى شود، بعد از آن فیش حج عمره مفرده اى بجا آورده مى شود.
چگونگى انجام دادن فیش حج عمره مفرده
افرادى كه جهت فیش حج عمره مفرده عزيمت مى نمايند، معمولاً در ابتدا به مدينه منوّره مشرف مى شوند بعد از آن به طرف مكه حركت مى نمايند و در سر راهِ مكه مكرّمه به «مسجد شجره»(كه در ذو الحليفه واقع شده) و ميقات و مكان مُحرم شدن است مى رسند؛ پس اعمال فیش حج عمره مفرده با احرام در همين مكان به ترتيب ذيل آغاز مى شود:
1 ـ در ابتدا شخص، جامه احرام بر تن مى كند و با نيتِ احرام، لبّيك مى گويد، يعنى «محرم» مى شود.
2 ـ بعد از مُحرم شدن به سوى مكه معظّمه حركت مى نمايد و در مكه گرد كعبه مشرّفه طواف انجام مى دهد، يعنى هفت مرتبه دور خانه خداوند متعال، مى گردد.
3 ـ بعد از طواف، دو ركعت نماز طواف، در پشت مقام
1 ـ مسجد شجره يكى از ميقاتهاى پنج گانه و مهمترين آنهاست كه در فاصله هشت كيلومترى مدينه منوره واقع است و با فیش مکه مكرمه حدود 490 كيلو متر فاصله دارد.
ابراهيم عليه السلام بجا مى آورد.
4 ـ بعد از آن، هفت مرتبه، مسافت بين «صفا» و «مروه» را مى پيمايد، يعنى سعى بين صفا و مروه را انجام مى دهد.
5 ـ بعد از سعى، «تقصير» مى كند. يعنى ناخن مى گيرد، يا مقدارى از مويش را مى چيند، و تراشيدن سر نيز جايز بلكه افضل است.
6 ـ بعد از تقصير يا سرتراشيدن، هفت مرتبه دور خانه خدا به نيت طواف نساء مى گردد.
7 ـ بعد از طواف نساء، دو ركعت نماز طواف نساء، در پشت مقام ابراهيم عليه السلام بجا مى آورد.
فیش حج عمره مفرده
1 ـ همين كه كسى قصد دارد قربة إلى اللّه  براى فیش حج عمره مفرده، محرم شود، نيّت او محسوب مى شود و گفتن لفظى واجب نيست ولى اگر خواست آن را به زبان بياورد، مى تواند اين جمله را با قصد، بگويد: «مُحرم مى شوم به نيّت فیش حج عمره مفرده قربةً إلى اللّه ».
2 ـ اگر كسى هنگام احرام براى فیش حج عمره مفرده اشتباها نيّت عمره تمتع نمود، اگر به قصد وظيفه بوده، فیش حج عمره مفرده محسوب مى شود و تكرار لازم ندارد.
مكان احرام فیش حج عمره مفرده
1 ـ افرادى كه از ميقات يا محاذات آن عبور مى كنند، مكان مُحرم شدن آنها، يكى از ميقات هاى پنج گانه است كه در احرام عمره فیش تمتع، گرديد.
2 ـ افردى كه در خود مكه هستند و مى خواهند فیش حج عمره مفرده بجا آورند، مكان مُحرم شدن آنان نزديكترين فاصله خارج از حرم يعنى:
«ادنى الحِلّ» است، كه بهتر است از يكى از مكانهاى «تنعيم» «جعرانه» و «حديبيه» باشد.
3 ـ افرادى كه از مسجد تنعيم براى فیش حج عمره مفرده مُحرم شوند بنابر احتياط واجب نمى توانند در روز ماشين سقف دار سوار شوند.
گذشتن بدون احرام از ميقات در فیش حج عمره مفرده
اگر كسى به هر دليل از ميقات بدون احرام گذشت و وارد مكه شد لازم نيست به ميقات برگردد، و ظاهرا كافى است كه از ادنى الحل مُحرم شود.
چگونگى خارج شدن از احرام فیش حج عمره مفرده
1 ـ افرادى كه جهت فیش حج عمره مفرده مُحرم شده اند بعد از اين كه عمل پنجم، يعنى تقصير يا سر تراشيدن را انجام دادند، همه محرّمات احرام بر آنها حلال مى شود مگر آنچه كه از امور زناشويى بر آنها حرام شده بود كه با انجام دادن طواف نساء و نماز آن، آن جهت نيز حلال مى شود.
2 ـ اگر كسى بعد از احرام، اعمال لازم را انجام ندهد و يا آن اعمال را به صورت باطل انجام دهد، به حالت احرام باقى مى ماند؛ و اگر محرّمات احرام را عمدا مرتكب شود، بر او ـ با تفصيلى كه گذشت ـ كفّاره لازم مى شود.
تكرار عمره
1 ـ تكرار عمره مانند تكرار فیش حج، مستحب است.
2 ـ پى در پى انجام دادن دو عمره ـ بنابر اظهر ـ مانعى ندارد و نياز به فاصله ندارد؛ هر چند احتياط مستحب آن است كه ده روز بين دو عمره فاصله شود، يا عمره دوّم در ماهى غير از ماه احرام عمره اوّل باشد.
افرادى كه بدون احرام مى توانند به فیش مکه مكرّمه وارد شوند
وارد شدن به مكه مكرمه بدون احرام، جايز نيست، مگر براى برخى افراد كه از اين حكم استثناء شده اند:
1 ـ افرادى كه زياد بايد رفت و آمد نمايند، مانند راننده و امثال آن.
2 ـ افرادى كه فیش حج عمره مفرده بجا آورده اند و هنوز ماه احرام سابق آنها به پايان نرسيده است،هر چند اگر احتياط نمايند خوب است.
3 ـ افرادى كه به سن بلوغ نرسيده اند ـ مانند اطفال و كودكان ـ و نيز مجانين مى توانند بدون احرام به مكه مكرّمه وارد شوند، هرچند مُحرم نمودن آنها با شرايط، مانعى ندارد.
افرادى كه در فیش حج عمره مفرده، جلوتر از ميقات مى توانند مُحرم شوند
1 ـ افرادى كه نذر نمايند كه جلوتر از ميقات مُحرم شوند، احرام آنها قبل از ميقات، صحيح است.
2 ـ كسى كه مى خواهد فیش حج عمره مفرده را در ماه رجب انجام دهد و بترسد كه اگر بخواهد در ميقات مُحرم شود، موفق به عمره در ماه رجب نشود، براى چنين شخصى جايز است كه زودتر مُحرم شود هر چند به ميقات نرسيده، و براى او عمره رجبيّه محسوب مى شود، هر چند كه اعمال را در ماه شعبان انجام دهد.
طواف نساء در فیش حج عمره مفرده
1 ـ انجام دادن طواف نساء و نماز آن قبل از تقصير، جائز نيست و اگر از روى ضرورت يا جهل يا نسيان مقدم شود، كفايت مى كند.
2 ـ قبل از انجام دادن طواف نساء در فیش حج عمره مفرده، انجام دادن فیش حج عمره مفرده ديگر جائز است ولى طواف نساء و نماز آن را دو مرتبه بايد بجا آورد.
3 ـ اگر كسى چندين فیش حج عمره مفرده انجام داده باشد و طواف نساء انجام نداده باشد يك طواف نساء براى همه آنها كافى نيست.
4 ـ كسى كه طواف نساء را در فیش حج عمره مفرده ترك كرده، بايد آن را بجا آورد، و طواف نساى فیش حج از آن كفايت نمى كند.
انجام فیش حج عمره مفرده بدون غسل جنابت
اگر كسى جنب بوده و غسل نكرده يا غسل او باطل بوده و بعد از عمره و مراجعت به وطن متوجه شده، چنانچه بازگشت براى او مقدور نباشد، بنابر احتياط نائب بگيرد كه از طرف او طواف و نماز و سعى را بجا آورد و نائب بعد از سعى به وى خبر دهد تا خود او تقصير نمايد و بعد از تقصير وى، نائب طواف نساء و نماز آن را بجا آورد، چنين شخصى تا نائب اعمال را انجام نداده از محرمات احرام دورى نمايد.

منبع : Behjat.ir

فیش حج, فیش حج تمتع, فیش حج عمره, فیش حج عمره مفرده, خرید و فروش فیش حج, آموزش مناسک حج تمتع, آموزش مناسک حج عمره, آموزش مناسک حج عمره مفرده